ในประเภทหน่วยงาน/องค์กรภาครัฐส่วนกลาง ซึ่งผู้ที่จัดกิจกรรมการประกวดครั้งนี้คือ มูลนิธิชัยพัฒนา สำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริหรือสำนักงาน กปร. สำนักงบประมาณ กระทรวงมหาดไทย กองทัพไทยและสถาบันวิจัยและพัฒนาประเทศตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

จุดเด่นที่ ธ.ก.ส.ได้รับรางวัลครั้งนี้คณะกรรมการผู้ตัดสินการประกวดซึ่งมีท่านสุเมธ ตันติเวชกุล เลขาธิการมูลนิธิชัยพัฒนาเป็นประธาน บอกว่ามาจากจุดเด่น 4 ด้าน คือด้านนโยบายและการจัดการองค์กร ซึ่ง ธ.ก.ส.มีบทพิสูจน์ให้คณะกรรมการเห็นว่าสามารถพึ่งพาตนเองได้แม้ในยามวิกฤติเศรษฐกิจ เช่นปี 40 เกิดวิกฤติการณ์ต้มยำกุ้ง ค่าเงินบาทผันผวนอย่างหนักจาก 25 บาทต่อดอลล่าร์ กลายเป็น 50-65 บาทต่อดอลล่าร์ ตอนนั้น ธ.ก.ส.ก็เป็นหนึ่งหลาย ๆ แบงก์ที่กู้เงินจากต่างประเทศมาใช้หมุนเวียน ทั้งโออีซีเอฟ เจบิค ผลคือบักโกรกจากการขาดทุนอัตราแลกเปลี่ยนจนเกือบเสียศูนย์ แต่ก็ประคับประคองด้วยการเจราจาผัดผ่อนเจ้าหนี้ และนำเงินดังกล่าวมากอบกู้ธุรกิจ ต่าง ๆ ที่กำลังย่ำแย่เพราะแบงก์อื่น ๆ ไม่ยอมปล่อยกู้ เช่นธุรกิจในวงการน้ำตาลทราย เป็นต้น ผลจากบทเรียนนี้ ธ.ก.ส.จึงเปลี่ยนเป้าหมายหันมาระดมเงินทุนในประเทศ โดยการออกผลิตภัณฑ์ที่จูงใจให้ชาวบ้านหันมาออมเงินกันมากขึ้น จนปัจจุบัน ธ.ก.ส. มีเงินทุนหมุนเวียนที่มาจากเงินออมในภาคประชาชนกว่า 600,000 ล้านบาท และสามารถใช้หนี้ต่างประเทศจนหมด

ด้านงบประมาณและการบริหารการเงิน มีความโปร่งใสสามารถตรวจสอบได้ มีการจัดตั้งมูลนิธิอ.จำเนียรเพื่อเป็นสวัสดิการในการช่วยเหลือ มีการจัดทำบัญชีครัวเรือนทั้งพนักงานและเกษตรกรลูกค้า ด้านการพัฒนาบุคลากร มีการปลูกฝังค่านิยมตามวัฒนธรรมองค์กร คือซื่อสัตย์สุจริต มีสำนึกรับผิดชอบ ตอบสนองเป็นทีม ยิ้มบริการด้วยใจและใช้ชีวิตพอเพียง มีการขยายโอกาสการเรียนรู้ทั่วทั้งองค์กร มี Best Practise ที่ชัดเจน มีการดำเนินงานในรูปของการช่วยเหลือสังคมอยู่ในเนื้องานที่ปฏิบัติ โดยไม่ถือว่าเป็นโครงการพิเศษ เป็นต้น และด้านผลสัมฤทธิ์ ซึ่งวัดจากนโยบายองค์กรที่มีการน้อมนำหลักปรัชญาเศรษฐกิจมาเป็นปณิธานหลักในการดำเนินงานอย่างต่อเนื่อง ทั้งในส่วนของคณะกรรมการธนาคาร พนักงานและเกษตรกรลูกค้า กว่าจะได้รางวัลนี้ไม่ใช่ง่าย ๆ เพราะกติกาหนดเกณฑ์ชี้วัดในทุก ๆ ด้านรวมแล้วถึง 25 ตัวชี้วัด ส่วนรายละเอียดแต่ละตัวเป็นอย่างไรคงต้องไปดูงานที่ ธ.ก.ส.เอาเองก็แล้วกัน

ในงานประกาศรางวัลมีโอกาสพบคุณลักษณ์ วจนานวัช ผู้จัดการ ธ.ก.ส.และผู้บริหารระดับสูงหลายท่านเมื่อสดับตรับฟังแนวคิดในหลาย ๆ เรื่องแล้วทึ่งโดยเฉพาะที่ ธ.ก.ส. บอกว่าอยากจะทำ 3 สิ่งให้เกิดขึ้นในแผ่นดินคือ ธนาคารชุมชน สำหรับเป็นแหล่งเงินทุนของชาวบ้าน มีการบริหารและดูแลโดยชาวบ้าน ซึ่งก่อนจะเกิดจุดนี้ต้องเริ่มจากการสร้างชุมชนเข็มแข็งขึ้นทั่วประเทศ ธนาคารต้นไม้ เพื่อให้ชาวบ้านหันมาปลูกต้นไม้เพื่อเป็นเงินออมในอนาคต ช่วยแก้ปัญหาภาวะโลกร้อนและเป็นการคืนทรัพยากรธรรมชาติกลับสู่แผ่นดิน และสุดท้ายคือ ธนาคารความดี ซึ่งจะเกิดขึ้นได้จากการกำหนดกรอบ กติกาของชุมชนในการดูแลช่วยเหลือซึ่งกันและกันทั้งในด้านวิถีการดำเนินชีวิต วิถีแห่งวัฒนธรรม เพื่อแก้ไขปัญหาความยากจนสู่ความยั่งยืนพร้อมกัน

ถ้า 3 ธนาคารที่ว่าเกิดขึ้นจริง ก็เชื่อมั่นได้ว่า ธ.ก.ส.ได้สัมผัสถ้วยแห่งความพอเพียง แล้วอย่างแท้จริง

•พรพรหม จักรกริชรัตน์•

13 ตุลาคม 2553

Copy to clipboard